ความหลากหลายของมดในกับดักผลไม้และกับดักปลาในน้้าตกโตนหญ้าปล้อง จังหวัดสงขลา

Abstract

มด (Formicidae) มีบทบาทส าคัญในระบบนิเวศ เนื่องจากช่วยย่อยสลายอินทรียวัตถุ และสร้างความสัมพันธ์กับสิ่งมีชีวิตชนิดอื่น และพบแพร่กระจายในแหล่งที่อาศัยหลากหลาย การส ารวจความหลากหลายของมดซึ่งเข้ามาใช้ประโยชน์ในอาหารแต่ละแบบมีค่อนข้างน้อย การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อส ารวจและเปรียบเทียบความหลากหลายของมดในกับดักผลไม้และกับดักปลา ในพื้นที่เกษตรแบบผสมผสานของน้ าตกโตนหญ้าปล้อง จังหวัดสงขลา ในช่วงเดือนธันวาคม 2567 ถึงมกราคม 2568 โดยวางแนวส ารวจ 4 แนวเส้นสำรวจ แต่ละเส้นสำรวจยาว 8 เมตร วางแนวเส้นสำรวจขนานและห่างกัน 20 เมตร แต่ละเส้นสำรวจวางกับ ดักผลไม้ซึ่งประกอบด้วย กล้วย มะละกอ และสับปะรด จ านวน 2 กับดัก และกับดักปลา ซึ่งประกอบด้วยเนื้อและกระดูกของปลา จำนวน 2 กับดัก วางกับดักผลไม้และกับดักปลาบนแผ่นส าลีและวางสลับกัน โดยแต่ละกับดักมีระยะห่าง 2 เมตร วางกับดัก 1ชั่วโมง หลังจากนั้นนำแผ่นสำลีซึ่งมีซากผลไม้และซากปลาใส่ในถุงซิบ เติมแอลกอฮอล์ 95 เปอร์เซ็นต์ ในถุงซิบเพื่อเก็บรักษาสภาพ ตัวอย่างมด นำตัวอย่างถุงซิบมาคัดแยกตัวอย่างมดออกจากซากผลไม้และซากปลาในห้องปฏิบัติการตัวอนำย่างมดมาจัดรูปร่างตามมาตรฐานสากลและจัดจำแนกในระดับวงศ์ย่อย สกุล และชนิด โดยใช้ลักษณะรูปร่างภายนอกของมดงานและถ่ายภาพภายใต้ กล้องจุลทรรศน์ ผลการสำรวจพบมดทั้งหมด 4 วงศ์ย่อย 10 สกุล และ 12 ชนิด โดยวงศ์ย่อย Ponerinae พบความหลากหลายของมดในระดับสกุลมากที่สุด (4 สกุล) ขณะที่วงศ์ย่อย Myrmicinae พบความหลากหลายในระดับชนิดมากที่สุด (5 ชนิด) นอกจากนี้พบจำนวนสกุลและชนิดของมดในกับดักผลไม้มากกว่ากับดักปลา (8 สกุล 9 ชนิด และ 6 สกุล 6 ชนิด) เมื่อพิจารณาความคล้ายคลึงของชนิดมดในกับดักผลไม้และกับดักปลา พบว่ามีความคล้ายคลึงของชนิดมดน้อย (33 เปอร์เซ็นต์) โดยมดจำนวน 6 ชนิด และ 3 ชนิด พบเฉพาะในกับดักผลไม้และกับดักปลา ตามลำดับ ขณะที่มดจำนวน 3 ชนิด พบในกับดักทั้งสองรูปแบบ ความหลากหลายของมดในเดือนธันวาคมและมกราคม พบว่ามีความคล้ายคลึงของชนิดมดน้อยมาก (18 เปอร์เซ็นต์) โดยมดจำนวน 7 ชนิด และ 4 ชนิด พบเฉพาะในเดือนธันวาคมและมกราคม ตามลำดับ ผลการสำรวจครั้งนี้บ่งชี้ว่ามดโดยส่วนใหญ่มีความชอบอาหารแต่ละรูปแบบแตกต่างกัน การสำรวจครั้งนี้สามารถนำไปใช้เป็นข้อมูลพื้นฐานด้านนิเวศวิทยาของมดในป่าเขตร้อน