ปัจจัยที่ส่งผลต่อพฤติกรรมการจัดการขยะ และแนวทางสู่แผนปฏิบัติการการจัดการขยะมูลฝอย: กรณีศึกษาเทศบาลตำบลบ้านดอน อำเภออู่ทอง จังหวัดสุพรรณบุรี

Abstract

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาพฤติกรรม ปัจจัยที่ส่งผลต่อพฤติกรรมการจัดการขยะมูลฝอยในครัวเรือน และเสนอแนวทางสู่แผนปฏิบัติการการจัดการขยะมูลฝอยโดยใช้กรอบทฤษฎีพฤติกรรมตามแผน เก็บตัวอย่างด้วยการสัมภาษณ์เชิงลึกกับกลุ่มตัวอย่างคือ ผู้น าชุมชน และเจ้าหน้าที่กองสาธารณสุขและสิ่งแวดล้อม และแบบสอบถามกับประชาชนในพื้นที่เทศบาลตำลบ้านดอน 101 คน วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนาและสถิติเชิงอนุมาน ได้แก่ สถิติทดสอบไค-สแควร์ สัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์เพียร์สัน และพหุคูณถดถอยเชิงเส้น จากนั้นวิเคราะห์จุดแข็ง-จุดอ่อน-โอกาส-อุปสรรค (SWOT) และ TOWS Matrix เพื่อเสนอแนวทางที่เหมาะสมตามแต่ละกลยุทธ์ ผลการวิจัยพบว่า (1) กลุ่มตัวอย่างในภาพรวมมีพฤติกรรมการจัดการขยะมูลฝอยของครัวเรือนอยู่ในระดับเหมาะสมปานกลาง โดยปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการจัดการขยะคือ ต าแหน่งทางสังคม การเข้าร่วมโครงการ/กิจกรรมที่เกี่ยวกับการจัดการขยะมูลฝอย และรายได้ส่วนบุคคล (2) พบ 3 ตัวแปร เป็นปัจจัยที่มีความสัมพันธ์อย่างโดดเด่นและมีนัยส าคัญต่อการจัดการขยะมูลฝอย ได้แก่ จ านวนสมาชิกในครัวเรือน การคล้อยตามกลุ่มอ้างอิง และความตั้งใจในการปฏิบัติพฤติกรรม (3) กลยุทธ์เชิงรุกคือ ยกระดับการจัดการขยะเป็นวาระส าคัญของเทศบาล เพิ่มความถี่ในการจัดกิจกรรมและจัดสรรงบประมาณเพื่อจัดท าโครงการจัดการขยะมูลฝอย กลยุทธ์เชิงแก้ไขคือ ก าหนดนโยบายให้สอดคล้องกับกฎหมายและเร่งศึกษาโครงการบริการจัดเก็บขยะมูลฝอย กลยุทธ์เชิงป้องกันคือ เพิ่มงบประมาณด้านการจัดการขยะ สร้างการรับรู้ และส่งเสริม อสม. เป็นสื่อกลางเข้าถึงประชาชน และกลยุทธ์เชิงรับคือ เพิ่มอัตราก าลังของผู้รับผิดชอบงานด้านการจัดการขยะ ลงพื้นที่เข้าถึงประชาชนเพื่อรับรู้ปัญหา ข้อเสนอแนะที่ส าคัญคือ ควรปรับเปลี่ยนรูปแบบการจัดการขยะจากที่ภาครัฐเป็นผู้ด าเนินการหลักมาเป็นรูปแบบที่ส่งเสริมการมีส่วนร่วมของประชาชนอย่างแท้จริง โดยประชาชนตระหนักถึงบทบาทและศักยภาพของตนในการจัดการขยะในชีวิตประจ าวัน ขณะที่ภาครัฐท าหน้าที่เป็นผู้อ านวยความสะดวกโดยให้ความรู้ สนับสนุนทรัพยากร และสร้างแรงจูงใจเพื่อส่งเสริมการจัดการขยะที่ขับเคลื่อนโดยชุมชนอย่างยั่งยืน