ความหลากหลายของหอยฝาเดียวต่อการบ่งชี้คุณภาพแหล่งน้้า และบ่งชี้แนวโน้มการติดเชื้อของพยาธิใบไม้ที่มีหอยฝาเดียวเป็นโฮสต์ตัวกลางในแหล่งน้้าชุมชนบริเวณอ้าเภอเมือง จังหวัดนครปฐม

Abstract

การศึกษาความหลากหลายของชนิดพันธุ์หอยฝาเดียว (Gastropod) ที่สามารถนาไปประยุกต์ใช้เป็นตัวบ่งชี้คุณภาพของแหล่งน้าในบริเวณอาเภอเมืองนครปฐม จังหวัดนครปฐม และศึกษาอัตราการติดเชื้อของพยาธิใบไม้ที่มีหอยฝาเดียวเป็นโฮสต์กึ่งกลาง (Intermediated host) เพื่อใช้ในการคาดคะเนแนวโน้มการติดเชื้อพยาธิใบไม้ของคนในพื้นที่ ดาเนินการเก็บตัวอย่างหอยฝาเดียวเดือนมกราคม พ.ศ. 2568 ในแหล่งน้า 4 จุดสารวจ ได้แก่ คลองเจดีย์บูชา, คลองประปา, คลองลาพยาสายที่ 1 และคลองลาพยาสายที่ 2 โดยใช้วิธีการเก็บแบบ random picking เป็นเวลา 10 นาทีต่อจุดสารวจ พร้อมทั้งวัดค่าคุณภาพของน้า และศึกษาการติดเชื้อพยาธิใบไม้ในหอยด้วยวิธีการ shedding และตรวจสอบการติดเชื้อทุก 24 ชั่วโมงเป็นเวลา 10 วัน โดยย้อมสีพยาธิใบไม้ด้วย 0.5% neutral red ผลการศึกษาพบว่าค่า Dissolved Oxygen (DO), Salinity, และ Oxidize- Reduced Potential (ORP) ในจุดสารวจคลองเจดีย์บูชามีค่าสูงกว่าจุดสารวจอื่น และไม่พบการแพร่กระจายของชนิดพันธุ์หอยจากจุดสารวจนี้ ส่วนจุดสารวจคลองประปา, คลองลาพยาสายที่ 1 และคลองลาพยาสายที่ 2 มีค่าคุณภาพน้าใกล้เคียงกัน และสุ่มเก็บตัวอย่างหอยฝาเดียวได้จานวน 24 ตัว ได้แก่ชนิดพันธุ์ Clea Helena , Pomacea canaliculata Lamarck, Bithynia siamensis goniomphalos และ Filopaludina martensi martensi คิดเป็นร้อยละ 50, 25, 12.5, และ 8.33 ของหอยฝาเดียวที่พบทั้งหมด ตามลาดับ และผลการศึกษาแนวโน้มการติดเชื้อพยาธิใบไม้พบในการติดเชื้อระยะเซอร์คาเรียในหอยชนิดพันธุ์ Bithynia siamensis goniomphalos ในจุดสารวจคลองลาพยาที่ 2 คิดเป็นร้อยละการติดเชื้อ 33.33